Trądzik hormonalny – wprowadzenie
Trądzik, w mniejszym lub większym stopniu, dotyka niemal wszystkie młode osoby podczas okresu dojrzewania, a więc swoistej burzy hormonów. Rozchwiana gospodarka hormonalna wpływa na rozrost gruczołów łojowych, prowadząc do nadprodukcji sebum i pojawienia się trądziku na skórze. Ostateczna forma trądziku – od typowych krost, przez grudki do torbieli, zależy od przyczyny występowania, a ta może mieć podstawę w genetyce, trybie życia czy chorobie, np. tarczycy czy przysadki mózgowej. Choć pojawienie się trądziku w okresie dojrzewania (11-25 lat) jest naturalne, to u osób dorosłych – szczególnie po 30 roku życia, jest objawem poważnych zaburzeń gospodarki hormonalnej lub nieprawidłowego trybu życia, np. przewlekłego stresu i wymaga poważnego podejścia.
Trądzik hormonalny – objawy
Objawy trądziku zależą w dużej mierze od przyczyny występowania. U dzieci są to naturalne zmiany skórne – krosty czy mniejsze grudki, wynikające z rozwoju organizmu i rozchwianej gospodarki hormonalnej, która daje o sobie znać na skórze, a ustaje po zakończeniu procesu dojrzewania. Natomiast u dorosłych trądzik jest wyraźnym świadectwem problemów hormonalnych i może przybierać inne, mniej lub bardziej wyraźne, formy.
Co do zasady objawy trądziku hormonalnego to wyraźne zmiany skórne zaczynające się od typowych krost czy inaczej guzów skórnych, wypełnionych ropą o średnicy od 2 do 5 mm. Jeśli zmiany są większe to mamy do czynienia z tzw. grudkami, czyli swoistymi tkankami na powierzchni skóry o średnicy nawet do 5 mm i większym nasyceniu. Zdarza się jednak, że trądzik występuje pod powierzchnią skóry w postaci torbieli, wypełnionych płynem, którym zwykle towarzyszy stan zapalany, powodujący ból.
Jeśli trądzik hormonalny jest spowodowanym wzrostem stężenia męskich hormonów płciowych – androgenów, czyli testosteronu, dihydrotestosteronu oraz androstenediolu, to zmiany występują głównie na twarzy, a szczególnie w okolicach czoła, brody czy żuchwy, a równie często na plecach. Taki trądzik objawia się zwykle w postaci dużych grudek, które rzadko powodują stany zapalne, a cera skóry jest wyraźnie tłusta i błyszcząca.
Natomiast jeśli trądzik jest spowodowany wzrostem stężenia żeńskich hormonów płciowych – estrogenów, to krostki i grudki pojawią się zwykle w okolicach czoła, policzków, nosa i brody. Co więcej, zmiany skórne są w tym przypadku poprzedzone pojawieniem się wyraźnego zaczerwienia na twarzy, wynikającego z rozszerzenia naczyń krwionośnych.
Trądzik hormonalny – w jakim wieku i kogo dotyka?
W przypadku osób dorosłych po 25 roku życia, a szczególnie po 30 czy 40 roku życia, pojawienie się trądziku nie jest naturalne, a jest objawem nieprawidłowego funkcjonowania organizmu. Gospodarka hormonalna osoby dorosłej nie powinna mieć znaczących wahań, a jeśli tak się dzieje i objawia się to trądzikiem to dzieje się to zwykle za sprawą znaczącego wzrostu stężenia hormonów płciowych w organizmie. Najczęstszą przyczyną pojawiania się trądziku są wahania męskich hormonów płciowych – androgenów, a w przypadku kobiet dochodzą również problemy z miesiączkowaniem lub zaburzeniami samej menopauzy, powodujących gwałtowne zmiany stężenia estrogenów – żeńskich hormonów płciowych, co również sprzyja powstawaniu trądziku. Oba hormony występują zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, jednak ich wahania zdecydowanie częściej zdarzają się u kobiet, przez co są bardziej podatne na trądzik po 25 roku życia.
Co do zasady za występowanie trądziku hormonalnego mogą odpowiadać:
- przysadka mózgowa produkująca hormony, np. LH, TSH czy prolaktynę
- jajniki produkujące estrogen, testosteron oraz progesteron
- jądra produkujące testosteron
- tarczyca, produkująca przede wszystkim hormony T3 i T4
- nadnercza, produkująca androgeny
Naturalnie, jeśli powyższe narządy działają prawidłowo, to problemy nie będą występować, a zaburzenia wynikają z uwarunkowań genetycznych, osobowych czy nawet trybu życia, np. przewlekłego stresu czy problemów ze snem.
W przypadku kobiet trądzik hormonalny może występować w wyniku wahań poziomu hormonów podczas cyklu miesiączkowego, a szczególnie jego zaburzeń – nieregularności cyklów, samej menopauzy (szczególnie po 40 roku życia), stosowaniem antykoncepcji hormonalnej lub okresie przejściowym w stosowaniu oraz chorób typowo kobiecych, jak zespół policystycznych jajników.
Mężczyźni są znacznie mniej podatni na trądzik hormonalny po 25 roku życia, jednak dość powszechne jest pojawienie się trądziku szczególnie na plecach u mężczyzn stosujących terapię testosteronem czy przyjmujących inne suplementy, mające poprawiać ich fizyczność. Natomiast u mężczyzn niestosujących takich terapii czy środków, wystąpienie trądziku hormonalnego będzie oznaczało wyraźnie zaburzony tryb życia – przede wszystkim sen, dietę i stres lub potencjalne choroby tarczycy, jąder czy przysadki.
Trądzik hormonalny – sposoby leczenia
W badaniu trądziku hormonalnego najważniejsze są badania, ponieważ zmiany skórne są bezpośrednim wynikiem funkcjonowania gospodarki hormonalnej naszego organizmu. Tym samym pierwszym krokiem w leczeniu trądziku jest diagnostyka laboratoryjna wraz ze właściwą oceną kosmetologa lub dermatologa. W leczeniu trądziku warto zbadać przede wszystkim poziom testosteronu, hormony tarczycy, prolaktynę oraz insulinę.
Następnie w zależności od wyników badań trądzik hormonalny można leczyć przy pomocy odpowiedniej diety, dedykowanych maści i tabletek, a nawet antybiotyków czy retinoidów. Te dwa ostatnie oraz tabletki antykoncepcyjne, mające wyrównać stężenie hormonów, to bardzo silne leki, które może przepisać jedynie lekarz specjalista, nadzorując okresowo reakcje naszego organizmu.
Jeśli zmiany skórne nie są szczególnie duże, a gospodarka hormonalna jest jedynie nieznacznie wzburzona, to trądzik hormonalny możemy wyleczyć nawet zmianą trybu życia – lepszym snem, ograniczeniem stresu oraz odpowiednią dietą, która ma szczególne znaczenie w przypadku zaburzeń działania tarczycy. Warto pamiętać, że leczenie trądziku hormonalnego to długotrwały proces, a nie jednorazowy zabieg, więc zmiany w trybie życia czy diecie, muszą być stałe, ponieważ w innym wypadku trądzik prędzej czy później wróci.
Trądzik hormonalny – jak wygląda?
Trądzik hormonalny występuje zwykle w postaci dużych krost na twarzy, powstałych w wyniku nadmiernego wydzielania androgenów, czyli męskich hormonów płciowych – przede wszystkim testosteronu. Spotkamy go zwykle w tzw. strefie “U,” czyli brodzie, linii żuchwy oraz dolnej części policzków. U mężczyzn, szczególnie podczas terapii testosteronem, trądzik pojawia się również na karku oraz plecach. Zmianom tego typu w początkowej fazie rzadko towarzyszy silny stan zapalany i wynikający z niego ból, jednak może się to zmienić, jeśli trądzik będzie utrzymywał się dłuższy czas, powodując zmiany pod skórą.
Natomiast jeśli za trądzik hormonalny odpowiadają estrogeny, czyli żeńskie hormony płciowe, to pojawia się on w formie mniejszych krostek i grudek na czole, policzkach, nosie oraz brodzie. Cechą charakterystyczną jest swędzenie miejsc, w którym pojawiają się wykwity, pękanie mniejszych krostek czy grudek oraz wyraźne miejscowe zaczerwienienia twarzy, wynikające z rozszerzenia naczyń krwionośnych. Jeśli zmiany skórne są miejscowe, to raczej nie powinien występować stan zapalny, jednak może się to zmienić, jeśli zmiany pojawią się w większym skupisku i utrzymają dłuższy czas.
